Heiligenschijn
De term heiligenschijn komt uit het Duits "Heiligenschein". Het effect is zeer algemeen, zichtbaar op alle dagen waarop de zon schijnt. Het is meestal te zien als een lichtgloed rondom je eigen schaduw op een bedauwd grasveld.
Ontstaanswijze
Heiligenschijn ontstaat doordat kleine dauwdruppels, die bijvoorbeeld op gras zitten 's morgens vroeg, zonlicht kunnen bundelen als een lens en zodoende het gras erachter en eronder extra verlichten.
Het verlichte gras verstrooit dat licht, het wordt opnieuw door de druppels gebundeld en uiteindelijk voornamelijk onder een hoek van 180 graden terugverstrooid.
Daarnaast bestaat ook een soortgelijk effect - het punt tegenover de zon is van nature namelijk al schijnbaar beter verlicht, omdat hier geen schaduwing aanwezig is. Vooral op voorwerpen met veel kleine schaduwing, zoals een grasveld, is dat opvallend.
Waarnemen
Heiligenschijn is het meest spectaculair wanneer het vroeg in de morgen is, na een vochtige nacht met grondmist. Loop naar een grasveld en zorg dat de laagstaande zon je schaduw op dat veld werpt.
Je zult dan een lichte zilverachtige gloed rondom de schaduw van je hoofd zien. Als je in een groepje waarneemt, ziet iedereen alleen om zijn of haar eigen hoofd het licht - omdat voor iedereen het punt tegenover de zon anders is.
Het effect is nog duidelijker te zien wanneer je in beweging bent, zodat het detail in het grasveld minder opvallend is. Je kunt heiligenschijn op zeer veel plaatsen waarnemen: op zand, asfalt, in bomen en struiken enzovoort. Op lang gras of riet zie je meestal behalve een gloed ook een zuil van licht boven je schaduw, dat komt omdat de druppels langs de halmen van het gras georienteerd zijn.
Fotografie 
Let er bij heiligenschijn op, dat een foto het effect nooit zo dramatisch toont als het lijkt tijdens de waarneming. Dat komt deels omdat het zilverachtige licht niet goed overkomt op een foto.
Bovendien lijkt het licht vanachter het gras te ontstaan, en niet erin. Verder is fotografie van heiligenschijn gemakkelijk te doen, aan de hand van de belichtingsmeter. Een standaardlens is het meest geschikt.
Zorg dat het verschijnsel minimaal een meter of 20 verwijderd is, en vergeet niet scherp te stellen op deze korte afstand.
Droge heiligenschijn
Droge heiligenschijn is in tegenstelling tot dauw-heiligenschijn ook 's avonds zichtbaar. Droge heiligenschijn ontstaat door schaduweffecten van bijvoorbeeld grassprieten. Het gras is 5 tot 10 centimeter hoog van een afstand zie je een goed-begrensde lichtvlek zoals ook bij de dauw-heiligenschijn. Alleen bij dauw is de terugkaatsing veel sterker, waardoor het effect al te zien is op slechts een paar meter afstand.
Droge heiligenschijn komt soms ook voor op asfalt, zand, een struik of in gebladerte. Het is bijvoorbeeld goed te zien als je langs een grasveld rijdt in een auto; je ziet dan de lichtvlek/lichtzuil boven de schaduw van de auto op dat veld. In het algemeen kun je het effect veel beter zien als je in beweging bent, of heel ver van het oppervlak, zodat je de details in het oppervlak niet meer ziet. Je ziet dan alleen het licht van de verlichte en beschaduwde delen.
Op het geval van de foto is het effect te zien vanuit een luchtballon op een grasveld rond het noodstation Houten-Castellum.
Relevante links:
Brocken en Glorie
Auteur: Harald Edens