Brockenfiguur
Het Brocken figuur
Het Brocken figuur, of ook wel "Brocken Spectre" genoemd, is een enigszins vreemd effect. Het is de schaduw van jezelf, afgebeeld als een schijnbaar gigantisch figuur op en in een mistbank, of wolkendek. Het effect is genoemd naar een berg in Duitsland, waar het effect regelmatig wordt gezien.
Het Brocken figuur is niets anders dan je eigen schaduw in de mist, maar ziet er zeer apart uit, wanneer de mist vrij dichtbij hangt. Je kijkt namelijk enigszins door de mist heen, dus in feite zie je de schaduw als een driedimensionale vorm afgebeeld, met een soort stralenstructuur.
Verder is het vaak zo dat de mist in beweging is, met dichtere en dunnere gebieden, zodat door de variatie in schaduwing de gehele figuur lijkt te bewegen, onafhankelijk van je eigen bewegingen. Waarom de figuur zo groot lijkt, is niet goed bekend. Het is een optische illusie, vermoedelijk veroorzaakt doordat de figuur niet plat afgebeeld wordt.
De Glorie
Het Brocken figuur is vaak ook nog voorzien van een glorie - een gekleurde krans zoals je wel eens 's nachts rondom de maan ziet. De glorie ontstaat in het punt tegenover de zon. Lichtstralen die juist raken aan de rand van een druppel, kunnen over een hoek van 180 graden (langs de druppelrand) teruggebogen worden, door talloze reflecties van de straal langs het oppervlak van de waterdruppel en de lucht eromheen.
De Glorie
Het Brocken figuur is vaak ook nog voorzien van een glorie - een gekleurde krans zoals je wel eens 's nachts rondom de maan ziet. De glorie ontstaat in het punt tegenover de zon. Lichtstralen die juist raken aan de rand van een druppel, kunnen over een hoek van 180 graden (langs de druppelrand) teruggebogen worden, door talloze reflecties van de straal langs het oppervlak van de waterdruppel en de lucht eromheen.
De diverse kleurherhalingen van de glorie ontstaan wanneer de waterdruppels in de mist allemaal redelijk even groot zijn. Door het golfkarakter van licht wordt over sommige hoeken het licht uitgedoofd, over sommige andere hoeken juist versterkt.
De hoeken waarover dit gebeurt, zijn afhankelijk van de kleur van het licht. Zodoende vormen zich gekleurde ringen, rondom het punt tegenover de zon - de schaduw van je hoofd.
Let er eens op wanneer je in een vliegtuig zit, boven een wolkendek, het verschijnsel is daar vrij algemeen. Zoek eerst de schaduw van het vliegtuig op, daaromheen is vaak de glorie zichtbaar.
Voorkomen in Nederland
Het Brocken figuur is in Nederland een erg zeldzaam verschijnsel, tenminste wanneer het door een natuurlijke lichtbron zoals de zon of maan veroorzaakt wordt. Dat komt omdat het land vrij vlak is, je moet bovendien op een verhoogde plaats staan, en daarbij moet het goed mistig zijn. Maar de mist moet ook weer niet hoog reiken, anders wordt de zon teveel verduisterd en is van zowel het Brocken figuur als van een eventuele glorie niets te zien.
Relevante links:
Merkwaardige lichtverschijnselen
VdS-Fachgruppe Atmospharische Erscheinungen
Fotografie van Optische Verschijnselen door Harald Edens