Meetinstrumenten: temperatuur en luchtvochtigheid

Opstelling
Zoals reeds genoemd, wordt er gemeten in een thermometerhut of een schotelhut. Deze staat opgesteld op een standaardhoogte van 1.5 meter (maximaal 2 meter, minimaal 1.25 meter). Bij voorkeur wordt voor een onverstoorde meting gemeten in open gebied, in een weiland. Het is echter voor sommige doeleinden juist relevant om op beschutte plaatsen te meten.
De thermometerhut is een wit geschilderd hutje met witte lamellen en een deur aan de noordzijde. Een thermometerhut of schotelhut kan geventileerd worden. Er zijn verschillende argumenten voor en tegen ventilatie.

Weerstandsthermometer
Een weerstandstherometer heeft elektrische weerstanden. Een elektrisch stroompje loopt door een circuit waarin bijvoorbeeld een vaste weerstand zit en een temperatuursafhankelijke weerstand. Door de de elektrische stroom over zo'n weerstand te meten, wordt de weerstand van de temperatuursafhankelijke weerstand berekend. Dit kan op een eenvoudige wijze omgerekend worden naar een temperatuur. De elektrische weerstand kan toe of afnemen met de temperatuur, afhankelijk van de stof die in de weerstand voor de elektrische weerstand zorgt. De PT-1000 weerstand is het beste af te stellen en verloopt het minst in de tijd. Dit is echter wel een duurder type weerstandsthermometer. Van een weerstandsthermometer kan de data eenvoudig opgeslagen worden en is daardoor aantrekkelijk ten opzichte van een kwikthermometer.


Kwikthermometer
Een kwikthermometer bestaat uit een reservoir en een buisje. Het kwik zet bij toenemende temperatuur veel meer uit dan de stof waarvan de thermometer is gemaakt, waardoor de kwikkolom in het buisje langer wordt. Met schaalverdeling kan de temperatuur worden afgelezen.
Er zijn ook vloeistofthermometers met andere vloeistoffen, zoals alcohol. Deze werken op dezelfde wijze als de kwikthermometer.

Thermo(hygro)graaf
In de weerhut kon in het verleden een thermo(hygro)graaf worden opgesteld. Hiermee werd de temperatuur geregistreerd en konden in het verleden uurwaarden worden bepaald. Een pen bewoog heel langzaam gedurende bijvoorbeeld een dag of een week over papier. Deze pen was verbonden aan bijvoorbeeld een stuk metaal dat uitzette of kromp door stijgende of dalende temperatuur en zo werden veranderingen in de temperatuur continu geregistreerd. Tegenwoordig is er de weerstandsthermometer, gemonteerd in een automatisch weerstation.

Natteboltemperatuur
Door een thermometer vochtig te houden met een nat doekje/kousje kan de natteboltemperatuur worden gemeten. De thermometer zal afkoelen door het verdampen van het water in het natte kousje dat om het kwikreservoir zit. Samen met de gemeten luchttemperatuur kan de vochtigheid van de lucht worden bepaald. Men moet er wel voor zorgen dat het kousje om de thermometerbol vochtig blijft. Met de natteboltemperatuur en de temperatuur (en luchtdruk) kan de relatieve luchtvochtigheid, alsmede het dauwpunt (en ook specifieke en absolute vochtigheid) worden berekend. Het nadeel is echter dat bij vorst de nattebolthermometer bevriest en dus niet meer werkt.


Bovenstaande figuur toont een geventileerde thermometerhut in vrije opstelling met nattebolthermometer en thermometer.