Klimaat informatie over IJsland

Inleiding
IJsland heeft een ruig landschap en een ruig klimaat. Het eiland ligt vlak onder de poolcirkel en het klimaat staat onder invloed van de Noordpool. In de winter daalt de temperatuur op de gletsjers makkelijk tot -20 graden. Tegelijkertijd bezoeken depressies vanuit het zuidwesten het eiland en stormt het er vaak. De warme golfstroom en de depressies voeren warmte aan, waardoor het klimaat vooral aan de zuidkust mild is. Hitte komt niet voor en de 27 graden die in 2004 werd gemeten is zeer uniek te noemen.

Geografie
IJsland ligt in het noordelijke deel van de Atlantische Oceaan net ten zuiden van de poolcirkel. De noordelijkste punten van het eiland raken deze net niet. Geologisch gezien is IJsland nog geen zestig miljoen jaar oud. Aardbevingen, vulkaanuitbarstingen geven het landschap steeds een ander aanzien.

IJsland ligt op de Mid-Atlantische Rug, die de Atlantische Oceaan van Zuid naar Noord doorkruist. De rug komt bij de hoofdstad Reykjavik aan land, gaat over het midden van het land om bij Husavik weer het eiland te verlaten. Deze rug dijt langzamerhand uit en ook IJsland groeit langzaam in oost-west richting. De oudste gesteentes zijn in het oosten en westen te vinden.

Het hele eiland bestaat uit een gemiddeld 400 tot 800 meter hoog plateau, waarop zich vulkanische activiteit voordoet. Alle soorten vulkanen komen er voor: spleetvulkanen, stratovulkanen en schildvulkanen. IJsland heeft ongeveer 18 vulkanische systemen. Dat zijn gebieden waarop de een of andere manier lava naar boven komt.

Van al het vulkanische materiaal dat de afgelopen vijfhonderd jaar wereldwijd is uitgestoten, ligt ongeveer de helft op IJsland. De beroemdste vulkaan op IJsland is de Hekla, die sinds het jaar 1104 al minstens twintig maal is uitgebarsten. De vulkaankegel Öræfa-Jökull (2119 m hoog) in dit massief is het hoogste punt van IJsland. Elders op het eiland bevinden zich vulkaankegels van tussen de 1200 en 1800 meter hoogte. Ook onder de zeespiegel vinden vulkanische uitbarstingen plaats.

Het grootste deel van het vrijwel onbewoonde centrale deel van de hoogvlakte bestaat uit zand- en grindwoestijnen, gletsjers, rotsen en lavavelden. De rest is begroeid. Gletsjers bedekken ongeveer 11 procent van IJsland. De grootste gletsjer, de Vatnajökull, bevindt zich in Zuid IJsland en is groter dan alle gletsjers van de Alpen, Noorwegen en andere IJslandse gletsjers samen (8.456 km2).

In IJsland komen veel rivieren voor, die door de snelle stroming en de watervallen geen van allen bevaarbaar zijn. De hoogste (190 meter) waterval van Europa is de Glymur. De rivieren zijn te onderscheiden in gletsjerrivieren en regenwaterrivieren. IJsland heeft zeer veel, vaak kleine meren die gevormd zijn door bodemverzakkingen, lavadijken, ijsdammen en door gletsjers uitgesleten waterbekkens.

Klimaat
Dankzij de warme golfstroom heeft IJsland koele zomers en milde winters. Aan de zuidkust bedraagt de gemiddelde jaartemperatuur zo'n 5 graden, in het binnenland daalt het gemiddelde door de hoogte van het landschap naar -5 graden. Zie het kaartje hiernaast.

Temperatuur
In de winter vriest het op het eiland zo'n 2 tot 14 graden. In Reykjavík is het in de winter 's nachts -3 graden en overdag +2 graden. De hoogste wintertemperatuur bedraagt 10,7 graden en de allerkoudste -19,7 graden. In het binnenland op de gletsjers kan het kouder dan -30 graden worden.

In de zomer wordt het gemiddeld zo'n 15 graden. In Reykjavík is het dan 13,3 graden. De allerhoogste temperatuur die hier is gemeten bedraagt 25,0 graden. Lange tijd was de hoogste temperatuur in IJsland 25,8 graden, gemeten in Porvaldsstaoir en in Dalatangi. Op 10 augustus 2004 steeg de temperatuur in Egilsstadir tot 27,1 graden. Zie het nieuwsbericht hieronder.

Hittegolf op IJsland
Een zuidoostelijke wind heeft warme lucht vanuit West Europa naar IJsland getransporteerd. In het noordoostelijke gedeelte van het eiland steeg het kwik dinsdagmiddag tot 27,1 graden.

Dat was even wennen voor de bewoners van Egilsstadir, want normaal is het hier in augustus 12,2 graden. Massaal werd verkoeling gezocht in het zwembad. Ook in de hoofdstad Reykjavik was het warm met 25 graden.

In Narsarsuaq, in het zuiden van Groenland was het dinsdag met 16,7 graden ook warmer dan normaal.

Bron: Weereldnieuws, 10 augustus 2004

De zee rond IJsland is niet warm, maar ook niet extreem koud. Aan de zuidkant van het eiland houdt de warme golfstroom het water op zo'n 11 graden inzomer en 7 graden in de winter. Aan de noordkant schommelt de temperatuur tussen de 3 en de 8 graden.

Neerslag
De neerslaghoeveelheden verschillen nogal. Door de bijna altijd aanwezige depressies valt er veel regen op het eiland. De zuidkust en de hogere vulkanen in het zuiden zoals de Hekla krijgen de meeste neerslag te verwerken.
Vaak valt deze als regen, maar in de hogere delen als sneeuw. In het zuiden valt zo'n 1700 millimeter neerslag per jaar. Het noorden moet het dan met 700 millimeter per jaar doen. In het westen valt 850 millimeter per jaar.

In Reykjavík valt op 148 dagen per jaar neerslag. Op 221 dagen valt meer dan 1 millimeter. Ondanks dat het in het noorden droger is, valt daar op net zoveel dagen regen. Eigenlijk betekent dit dat als het regent, in het zuiden gewoon meer neerslag valt. Alleen in Akureyri is het echt droger, met minder regendagen en minder neerslag. Maar dit komt vooral door de geografische ligging.

In de hogere delen valt de neerslag vaak als sneeuw en de hoogste vulkaantoppen hebben het hele jaar door een sneeuwdek. In het westen van IJsland ligt op zo'n 54 dagen per jaar een sneeuwdek. In het droge Akureyri ligt er op 106 dagen per jaar een sneeuwlaag.

Onweersbuien zijn zeldzaam op IJsland.

Zon
Met zo'n 1200 uren zon in het zuiden en 1050 in het noorden is het nogal een sombere bedoening. In de zomer mag de daglengte dan groot zijn, in De Bilt is het 's zomers zonniger dan in Reykjavík.

Luchtdruk
IJsland staat bekend om haar depressies. Vaak ligt er een depressie die bij ons het weer beinvloedt. De gemiddelde luchtdruk in Reykjavík is dan ook 1006 hPa, een stuk lager dan bij ons (1013 hPa). De luchtdruk kan ook behoorlijk dalen en in heel wat maanden is deze wel eens onder de 940 hPa geweest. De laagste luchtdruk gemeten in de hoofdstad is 932,4 hPa. Daartegen staat ook een absolute luchtdrukwaarde van 1051 hPa in de maand februari.

Wind
De aanwezigheid van depressies betekent dat vooral in de kustgebieden het vaak waait. IJsland is het winderigste gebied op de Noord Atlantische Oceaan. Op een groot aantal dagen staat er een windkracht 8. Doordat veel depressies ten zuiden langs trekken, steekt er vaak een oostenwind op.

Weerlinks:
Het klimaat van Groenland
Het klimaat van Ierland
Het klimaat van Schotland
Het klimaat van Spitsbergen
Het klimaat van Noorwegen