Klimaat-informatie over Denemarken

Inleiding
Denemarken heeft een vrij mild klimaat met aangename zomers en koudere winters dan Nederland. Het is enigszins te vergelijken met de weersomstandigheden in Nederland, maar de wintertemperaturen liggen toch wel 2 tot 3 graden lager dan in Nederland. Denemarken ligt op het Europese grensvlak van klimaten die koude winters en warme zomers hebben. Gemiddeld over het jaar genomen is het er iets kouder dan in Nederland en er ligt vaker sneeuw.

Geografie
Denemarken maakt onderdeel uit van Scandinavië en is iets groter dan Nederland. In het zuiden grenst het aan Duitsland over een lengte van 68 kilometer. Elders grenst het aan de Noordzee, het Skagerrak, het Kattegat of de Oostzee. Bij Kopenhagen is een vaste brug naar Malmö (Zweden).

Het grootste deel van Denemarken bestaat uit Jutland. De hoofdstad Kopenhagen ligt op Sjælland. Belangrijke eilanden zijn Fyn, Falster, Lolland en het enigszins afgelegen Bornholm. Verder zijn er nog 474 eilanden, waarvan er ongeveer 100 bewoond zijn.

De kust lijkt op die van Nederland met zandstranden, wadden, duinen en dijken. Voor de westkust van Jutland liggen veel zandbanken en riffen. De oostkust van Jutland is een fjordenkust. Bij het eiland Møn en Zuidoost-Sjælland komen steile krijtrotsen voor die een hoogte van ± 140 meter bereiken. De grillige kust van Denemarken heeft een lengte van 7314 kilometer.

Het binnenland van Denemarken is licht glooiend. Midden in Jutland zijn de heuvels het hoogst met de Yding Skovhøj (173 meter) als hoogtepunt. Dit punt is onderdeel van de lage, golvende heuvelrug die het midden van Jutland vormt en valt nauwelijks als top waar te nemen. In de buurt ligt de op één na hoogste top, de Ejer Bavnehøj die 171 meter meet. Het laagste punt is de Lammefjord; -7 meter onder zeeniveau, dit ingepolderde land ligt in noordwestelijk Sjælland. De Gudenåen is met zijn 158 kilometer lengte de langste rivier van het land en stroomt uiteraard door Jutland (Jylland in het Deens).

Klimaat
Het klimaat van Denemarken staat onder invloed van een westelijke stroming die regelmatig depressies meevoert. Frontensystemen brengen dan ook regelmatig regen, de wind is tijdens die passages flink aanwezig. In de winter passeren de depressies vaak voorafgegaan door sneeuwfronten.

Temperatuur
Met een jaargemiddelde temperatuur van 7,5 tot 8,5 graad is het iets kouder dan in Nederland. Doordat vrijwel heel Denemarken ergens wel zee in de buurt heeft, zijn er onderling geen grote verschillen. Wel is het oosten van Denemarken iets kouder dan het westen, waar de Noordzee meer invloed uitoefent.

Zomer
De warmste maand van het jaar is doorgaans juli, waarin de temperatuur gemiddeld tussen de 15 en 16,5°C. De hoogste temperaturen komen voor in Jutland op plaatsen waar de zee het verst weg is. Afhankelijk van de ligging dichtbij zee komen warme dagen (>25 graden) op 1 tot 15 dagen per jaar voor. Tropische temperaturen (30 graden of hoger) beperken zich doorgaans tot het zuiden van Jutland. Op de Waddeneilanden voor de zuidkust is het op dit soort dagen zelfs warmer, dan op het vasteland bij het noordelijke Skagen, waar het vrijwel nooit tropisch wordt.

Veel Deense stations hebben wel eens de 31 of 32 graden bereikt, maar dit zijn uitzonderingen. Een wind van zee zorgt bijna altijd voor afkoeling. Het absolute record van Denemarken werd genoteerd op 10 augustus 1975. Toen werd het in Holstebro 36,4 graden.

Door de aanwezigheid van zee kunnen de nachten warm zijn. In augustus is er een kleine kans dat het 's nachts boven de 20 graden blijft. Door opwarming van de Oostzee wordt de kans echter groter de laatste jaren.

Winter
De koudste maand is januari. De laagste temperaturen komen ook nu weer voor in Midden-Jutland, relatief ver van zee. In Denemarken is het in de winter bijna 3 graden kouder dan in Nederland en als het vriest kan het ook goed vriezen.

Vorst komt vaak voor. Gemiddeld vriest het op zo'n 75 dagen en sommige stations in het noorden van Jutland kennen zelfs 103 dagen vorst per jaar. De eerste vorst treedt op vanaf half oktober. De laatste vorstdagen komen gemiddeld begin mei voor, alhoewel in een enkele uitzondering ook begin juni nog vorst voorkwam.

Jaarlijks telt Denemarken 15 tot 25 ijsdagen en afhankelijk van de locatie zijn er 12 dagen per jaar dat de temperatuur daalt tot onder de -10 graden. Denemarken kent ook behoorlijke extremen op dit gebied. Vrijwel alle kuststations meten soms temperaturen die lager zijn dan -20 graden. In Jutland kan de temperatuur een enkele keer dalen tot -30 graden. Voorwaarde is dat de bodem bedekt is met een dikke laag sneeuw. Zonder sneeuwdek daalt de temperatuur zelden tot onder de -10 graden. Op 8 januari 1982 werd het in Hørsted

-31,2 graden. In strenge winters vriest een gedeelte van het Kattegat voor korte tijd dicht.

Neerslag
Het natste gebied van Denemarken is te vinden in het zuiden van Jutland. Hier valt jaarlijks meer dan 900 millimeter neerslag. De westkust van Jutland heeft jaarlijks zo'n 750 millimeter regen en meer naar het centrum van het land, in Sjælland, valt minder dan 600 millimeter.

De meeste neerslag valt in de zomermaanden, maar aan de westkust van Jutland is het najaar juist natter. Hier ontstaan door het relatief warme zeewater gemakkelijk buien. In delen van Jutland valt in de herfst zo'n 300 millimeter. In maart en april valt de minste neerslag.

Op zo'n 180 dagen per jaar valt er neerslag en op 140 dagen per jaar stelt deze daadwerkelijk iets voor. Op 20 dagen per jaar en dan voornamelijk in Jutland, maakt u kans op meer dan 10 millimeter per dag.

Sneeuw
Van oktober tot en met mei is er kans op sneeuw. De meeste sneeuw valt in het binnenland met in Noord- Jutland op gemiddeld 39 dagen. De westelijke kust van Jutland direct aan zee, kent slechts 19 sneeuwdagen per jaar. De sneeuw blijft vrij lang liggen.

Enkele noordelijke plaatsen zijn gemiddeld 56 dagen per jaar wit, terwijl vlak aan zee gemiddeld op 28 dagen de bodem is bedekt met een sneeuwdek.

Onweer
In Denemarken komt onweer minder vaak voor dan elders in Europa. Het meest onweert het in de zomermaanden, het minste in januari en februari. In het zuiden van Jutland op Skrydstrup Airbase onweert het op 20,9 dagen per jaar. In het uiterste noorden of oosten (Bornholm) onweert het op slechts 6 a 7 dagen per jaar. Elders onweert het zo'n 10 tot 15 dagen. Onweer hangt vaak samen met de passage van een koufront. In augustus en september kunnen op zee waterhozen ontstaan. Sommigen zijn krachtig en kunnen samenhangen met onweersbuien.

Zonneschijn
Met 1600 tot 1800 uur zonneschijn is het iets zonniger dan in De Bilt. Er zijn geen speciale zonnige gebieden aan te wijzne, uitgezonderd het uiterste noordoosten bij Skagen en het in de buurt liggende eiland Laesoe. De ligging aan zee en de lage temperaturen zijn in Denemarken goed voor veel mistdagen. Op sommige locaties is het zicht op 50 dagen minder dan 1000 meter, maar in het binnenland wordt op meer dan 100 dagen per jaar mist waargenomen. Vooral in de herfst en winter is dit het geval.

Wind
Doordat het land aan alle kanten door zee wordt omgeven, is er over het algemeen wel meer wind dan in Nederland.
De overheersende windrichting is 240 (westzuidwest). Een westen of (zuid)oosten wind komt ook voor, maar een strak noordelijke of zuidelijke wind zelden. In het noorden van Jutland stormt het op 5 dagen gemiddeld per jaar. Andere delen van Denemarken, zoals Kopenhagen, hebben gemiddeld 0,1 dag per jaar windkracht 9.

Weerlinks:
Het klimaat van Duitsland
Het klimaat van Noorwegen
Het klimaat van Zweden

Foto's: Maarten van der Hoeven