Klimaat informatie over de Ardennen

Inleiding
Het klimaat van de Ardennen staat onder invloed van de zuidwestelijke stroming die overheersend is in West-Europa. Door de hogere ligging van het Ardennenplateau is de temperatuur lager en de hoeveelheid neerslag hoger, dan in de lagere delen van België. Omdat veel neerslag in de winter valt, zijn de Ardennen een sneeuwrijk gebied.

Geografie
De Ardennen liggen voor het grootste deel in de Belgische provincie Luxembourg en gedeeltelijk in de provincies Luik en Namen. Ten dele ook in Luxemburg en Frankrijk. Geografisch en geologisch horen de Ardennen en de Duitse Eifel bij elkaar. Op deze pagina behandelen we uitsluitend het klimaat van de Belgische Ardennen.

Geologisch onderscheiden we de Hoge en Lage Ardennen. De Lage Ardennen zijn te vinden tot zo'n 30 kilometer ten zuiden van de Maas. Hieronder vallen Het land van Herve, Condroz en de Famenne. De hoge Ardennen liggen tegen de oostgrens (met Duitsland en Luxemburg) en in het zuidoosten tegen Frankrijk.

De Ardennen zijn zo'n 30 tot 20 miljoen jaar terug gevormd door optilling van het landschap. Hierdoor ontstond een plateau dat wordt doorsneden door rivieren. Het gebied langs de Duitse grens werd hoger opgetild, dan langs de Franse grens, waardoor in de Haute Fagnes (Hoge Venen) de hoogste toppen zijn te vinden. Hier pieken de Botrange (694 meter) en de Baraque Michel (674 meter). In het zuiden van België en in de Franse Ardennen neemt de hoogte af tot toppen van maximaal 450 meter.

De Ardennen bestaan voor een derde uit bossen die worden afgewisseld door landbouwgebieden. De landbouwgebieden zijn ontstaan door houtkap in de vlakkere gedeeltes. Er wordt veeteelt en landbouw bedreven. Al in 1850 was driekwart van het bos gekapt. Omdat de vraag naar hout groot bleef, werd vanaf 1850 dennenbos aangepland. Sinds 1960 worden ook loofbomen geplaatst. Daar waar het terrein steil is, zoals in de buurt van rivieren en beekjes, is het landschap in tact gelaten.

De meeste rivieren in de Ardennen wateren af op de Maas. In het zuiden is dat de sterke meanderende Semois, in het midden de Lesse, Ourthe en Amblève. De Our en Sûre stromen via Luxemburg naar de Moezel.



Het klimaat
De Ardennen hebben een zeeklimaat met zachte winters en warme zomers. De overheersende zuidwestenwind zorgt voor aanvoer van vochtige lucht. Door de hogere ligging van De Ardennen is het er aanmerkelijk koeler en natter dan in lager België of Nederland. Vooral op de hogere toppen is het beduidend koeler dan in de dalen. Sneeuw zal dan ook eerder in de Ardennen vallen en met name januari en februari kunnen winters zijn. In deze maanden is regelmatig wintersport mogelijk.

Temperatuur

Zomer
In de Ardennen is de gemiddelde jaartemperatuur minder hoog, dan in de lagere delen van België. Aan de rand van de Ardennen, zoals in Florennes (8,2), Dourbes (8,6) en Virton (8,7) is het nog boven de 8 graden. Maar naarmate de hoogte stijgt, neemt ook de gemiddelde jaartemperatuur af. Botrange en Elsenborn zijn met een gemiddelde jaartemperatuur van 5,7 graden de koudste plek. Elders in de Ardennen is het gemiddeld zo'n 7 graden en in de beschutte dalen mogelijk iets hoger.

In de zomer stijgt overdag de gemiddelde temperatuur tot 17 graden in Botrange en omgeving en tot 22 graden in het zuidelijke Virton. Door de hoogte is het in de Hoge Venen zo'n 5 graden koeler dan in De Kempen of in de regio van Brussel.

Toch kan het in Botrange tropisch worden en zijn temperaturen tot 33 graden regelmatig voorgekomen. Ook in Virton kan het warm worden en hier is de laatste jaren regelmatig de 35 graden overschreden. Warm kan het ook worden in het dal van de Lesse, nabij Rochefort en Han sur-Lesse. Hier zijn temperaturen tot boven de 37 graden gemeten.

Extreem hoge temperaturen blijven achterwege op de zuidelijke hoogvlakte. In Sint Hubert is 31 graden wel het maximum van de laatste jaren.

Met een gemiddelde zomerse nachttemperatuur van 9 tot 11 graden is het 's nachts niet bijzonder koud of warm. In uitzonderingsgevallen kan het in de Ardennen, zowel op de hoogplateaus, als in de valleien, het in juni vriezen. In juli en augustus vriest het niet.

Winter
In de winter vriest het gemiddeld 's nachts zo'n -4 graden in de Hoge Venen, -3 graden in de zuidelijke Ardennen en -2,5 graad rond Virton. In heel de Ardennen zijn temperaturen tot onder de -20 graden mogelijk, maar dit is niet gebruikelijk.

Vooral de aanwezigheid van een sneeuwdek staat garant voor een daling van de temperatuur op windloze winternachten. De laagste minimumtemperatuur ooit in België geregistreerd, was op 20 januari 1940 in de vallei van de Lesse (Rochefort) en bedroeg –30,1°C. Deze locatie heeft veel minimumtemperatuurrecords op naam staan. Een andere koude plek is Baraque Michel. In de Hoge Venen kan het tot op meer dan 120 dagen vriezen.

Neerslag
In de Ardennen valt gemiddeld zo'n 1000 millimeter per jaar. Op de hogere delen valt 1200 millimeter en op de allerhoogste gedeeltes meer dan 1400 millimeter. De natste plaats van de Ardennen is Baraque Michel, waar jaarlijks 1450 millimeter neerslag valt. Het nabijgelegen Botrange (1366 millimeter) en Elsenborn (1326 millimeter) doen goed mee met deze hoge neerslagsommen. Andere natte locaties zijn Baraque Fraiture en de omgeving van Bouillon, langs de Franse grens.

Aan de randen van de Ardennen valt zo'n 900 millimeter neerslag per jaar. Virton heeft 873 millimeter per jaar en Dourbes 781 millimeter. Gemiddeld valt er op 210 dagen per jaar neerslag (meer dan 0,1 mm).

Zowel de wintermaanden als de zomermaanden zijn nat in de Ardennen. Welke maand het natste is, verschilt van plaats tot plaats. Zo krijgt de ene locatie gemakkelijker te maken met zomerse onweersbuien en zijn juist juli en augustus daar de natste maanden.

Andere locaties profiteren meer van de stijgingsregens die door depressies worden veroorzaakt en hebben in de winter hun neerslagmaxima. In Elsenborn en Botrange valt er in december en januari maandelijks zo'n 135 tot 145 millimeter neerslag. April is de droogste maand van het jaar. Maar echt droog wordt het niet met gemiddeld zo'n 70 tot 90 millimeter regen.

Grote neerslagsommen
Soms zijn er uitzondelijke grote neerslagsommen mogelijk. Tijdens onweersbuien valt plaatselijk een flinke hoeveelheid regen. Maar dit is gedurende enkele uren.

Tijdens de winterse stijgingsregens zijn de grote hoeveelheden verdeeld over één langere periode. Deze natte periodes veroorzaken overstromingen en een stijging van de Maas in Nederland. Zo regende het in december 1993 dermate hard in het zuiden, dat overstromingen van rivieren en beken ontstonden. De hoogste totalen in de Ardennen waren: 374 mm in Sugny (Vresse-sur-Semois), 399 mm in Libramont, 411 mm in Aarlen en 437 mm in Dohan (Bouillon).

Sneeuw
Wanneer de hoogte toeneemt, rekenen we vanaf 200 meter hoogte op ongeveer tien sneeuwdekdagen meer per 100 meter. Hebben delen van Limburg nog 30 sneeuwdekdagen, op de toppen van de Hoge Venen ligt op zo'n 80 dagen per jaar een wit tapijt.
Sneeuw is er vooral in de maanden januari en februari. Het zijn ook de maanden dat de winterpistes openen. Via verschillende websites worden de actuele sneeuwhoogtes doorgegeven. De Ardennen zijn niet geheel sneeuwzeker in de winter..

De maximale dikte van de sneeuwlaag in een goed sneeuwjaar, loopt op tot zo'n 30 centimeter op de hoogvlakten. Soms sneeuwt het echt hard en een paar keer per eeuw ligt er in Botrange meer dan 100 centimeter sneeuw. Ook een sneeuwstorm op 16 februari 1969 zorgde voor uitzonderlijke sneeuwhoogtes met 72 cm in Spa en 95 cm in Neu-Hattlich (Eupen). Een enkele keer wordt door de waarnemers van Baraque Michel in juni nog natte sneeuw waargenomen.

Onweer
In de Ardennen onweert het zo'n 20 dagen per jaar en in de Hoge Venen op meer dan 25 dagen per jaar. De onweersactiviteit beperkt zich tot het zomerseizoen. Vooral op dagen dat in Limburg de temperatuur is gestegen tot tropische waarden, ontstaan in de regio Luik en Verviers gemakkelijk warmtebuien. In Duitsland tussen Aken en Köln is hetzelfde effect waarneembaar.

De regio is ook gevoelig voor onweerstoringen, die in de zomermaanden boven Frankrijk ontstaan en naar het noordoosten wegtrekken. Dergelijke onweersstoringen geven in de Ardennen en Eifel veel regen.

Zonneschijn
In de Ardennen schijnt de zon zo'n 1500 tot 1600 uur per jaar. Dat is de normale hoeveelheid zonneschijn die we kennen in de Benelux.Wel hebben de hogere delen te maken met mist, doordat de regenwolken omhoog worden gestuwd door het landschap.

Zo kan het op een dag met laaghangende bewolking, op de hogere heuvels en bergen in de Ardennen flink mistig zijn. Dit is soms goed te merken wanneer met de auto het Ardennenmassief wordt doorkruist. De E25 van Luik naar Luxemburg, loopt over de 652 meter hoge Baraque Fraiture heen. Hier kan plotseling het zicht verminderen, terwijl even verderop op 400 meter hoogte alleen sprake is van laaghangende bewolking. .

Ook op andere bergtoppen is het zicht vaak slecht. Het weerstation op Botrange heeft 195 mistdagen per jaar.

Weerlinks:

Het klimaat van België
Het klimaat van Duitsland
Het klimaat van Frankrijk
Het klimaat van Luxemburg