Winterbulletin

Het winterbulletin is op deze pagina te lezen. Op onregelmatige momenten verschijnt een bulletin. Bij naderend schaatsweer en tijdens een schaatsperiode vaker.
Neem ook een kijkje bij historie. Een fraai overzicht van diverse koude winters.

Zie ook de winterverwachting.

Zie ook het laatste weernieuws en sneeuwhoogte voor de Alpen.

Winterbulletin 11 (24-1-2019); door Cees van Zwieten
Wisselvallig
Opmerkelijke verschillen in temperatuur waren er vandaag en bovendien opmerkelijke afwijkingen van de verwachting. Afgelopen nacht werden zeer lage minima verwacht, tot -12, en die pakten beduidend minder laag uit, van -1 in Rotterdam tot ongeveer -6 in het oosten (enkele tijdelijke uitschieters daargelaten). De maxima lagen vandaag in het zuidwesten iets hoger dan verwacht en in het oosten juist weer lager. Terwijl in Zeeland en delen van Zuid Holland en Brabant de temperatuur opliep tot 2 à 3 graden bleef het in het uiterste oosten van het land  4 tot 5 graden vriezen. Dat zal consequenties hebben voor de ijsdikte.

Dat dit alles kon gebeuren had te maken met een zadelgebied waarin we ons bevinden. In een zadelgebied “zie” je in twee richtingen hoge druk en in de twee richtingen loodrecht daarop lage druk. Er is altijd weinig wind en het beetje wind dat er is kan gemakkelijk door kleine veranderingen in de luchtdruk veranderen van richting. Die kleine veranderingen hebben ons parten gespeeld. De opklaringen die door aanvoer van drogere lucht werden verwacht kwamen niet of nauwelijks en vandaag bevond het westen van het land zich in duidelijk minder koude en ook vochtiger lucht dan het oosten en noordoosten. De winter bleef vooral ten oosten van de lijn Stavoren-Lelystad-Venlo nadrukkelijk aanwezig. Kennelijk hebben hebben computermodellen ook op de korte termijn soms geen mogelijkheid om de temperatuur goed te voorspellen.

Op het forum weerwoord.be kreeg ik een overzicht van berekende ijsdikte te zien, aangeleverd door Bart Vreeken (www.logboekweer.nl).
De opgegeven waarden sluiten goed aan bij de ijspluimen en geven een mooi overzicht van de ijsdikte.

Hieruit valt af te lezen dat vanochtend de ijstoestand in het westen slecht was (plm 3 cm), in het midden hooguit voor ondiep water geschikt (ruim 4) en pas ver in het oosten komt de 6 centimeter in zicht. Met de vorst van vandaag en morgenochtend komt daar iets bij. Dan praten we over 6 tot 7 cm op water van anderhalve meter diep. Met een kleine slag om de arm vanwege plaatselijk te veel sneeuw op het ijs.

Helaas is het na morgenochtend weer uit met het schaatsvertier. Een depressie bij IJsland doet morgen in de loop van de dag zachtere lucht binnen dringen. Een volgende depressie, die zondag bij ons land aankomt, doet daar een schepje bovenop. Achter deze depressie stroomt koudere lucht binnen. Daarna blijft het voorlopig wisselvallig met temperaturen onder normaal. Een langere vorstperiode is nog steeds niet in zicht en het lichtpuntje op lange termijn lijkt zich nog verder te verschuilen. We kunnen de balans opmaken: een koude periode sluiten we morgen af met in De Bilt 8 vorstdagen en 2 ijsdagen. Het koudegetal komt uit op ongeveer 12. Het oosten en noordoosten van het land haalt nipt een schaatssituatie.

Winterbulletin 10 (22-1-2019); door Cees van Zwieten
Sneeuw en ijs
Het heeft gesneeuwd vandaag en er is hier en daar geschaatst op ijs op ondiep water. Mooi voor de wintersfeer, die sneeuw. Omdat het niet of nauwelijks dooide bleef de sneeuw mooi liggen op de koude ondergrond. Het geeft altijd weer gemengde gevoelens. De sneeuw geeft een echt wintergevoel, maar ook kruipt het idee binnen dat het ijs er misschien schade door oploopt. We zullen dat van plaats tot plaats moeten bekijken. Waar 4 cm sneeuw op het ijs is gevallen zal dat een ongunstig effect hebben. De ijsaangroei zal vertraagd worden en er kan water in de sneeuwlaag sijpelen.

Het was toch wel een opvallende beweging in de atmosfeer. Een depressie tussen IJsland en Schotland stuurde niet volgens heersend gebruik een dooifront naar west Europa maar begon een uitloper te vormen over de Benelux naar het zuidoosten. De straalstroom duikt op dit moment over Spanje diep naar het zuidoosten. Daardoor kon de depressie geen normale gang over Scandinavie naar het oosten gaan. De uitloper van de depressie voert op grotere hoogte tamelijk koude lucht mee, met als gevolg dat in onze omgeving alle neerslag als sneeuw valt. Aan de grond was de wind zuidelijk, zodat geen aanvoer van zee mogelijk was. Het resultaat kennen we: de gematigde winter houdt stand. Als in de loop van de nacht een afzonderlijke kern van lage druk naar het zuidoosten trekt draait de wind naar oost of noordoost en is voor enige tijd aanvoer van continentale lucht verzekerd. Deze lucht wordt morgen droger waardoor opklaringen mogelijk zijn.

Door deze ontwikkeling gaan we een paar koude dagen tegemoet. Zowel in de nacht naar donderdag als die naar vrijdag kan het weer op veel plaatsen matig vriezen. Afhankelijk van een sneeuwdek en opklaringen is de -10 in het oosten weer in zicht. Overdag komt de temperatuur maar weinig boven 0. Zelfs zou in het noordoosten een ijsdag kunnen voorkomen. Zaterdag lijkt een overgangsdag te worden, waarbij later van het zuidwesten uit geleidelijk zachtere lucht binnenkomt. Een depressie tussen IJsland en Noorwegen is de aanjager hiervan. Hoe ver de temperatuur omhoog gaat is niet zeker. Op langere termijn ziet het uit naar wisselvallig weer met temperaturen iets onder normaal. Het lichtpuntje op de zeer lange termijn blijft (Zie vorig bulletin).

De ijstoestand is wat mij betreft onoverzichtelijk nu er sneeuw gevallen is. De ijspluim van Weerplaza geeft een aangroei tot plm 8 cm op zaterdag in het midden van het land. Het KNMI komt niet verder dan een cm of 5 en dan na het weekend weer afnemend. Dat lijkt me voor het diepe water reëler. Voor het westen ziet het er nog iets minder goed uit. Weerplaza komt nog tot 6 cm, maar daar heb ik, mede gezien de sneeuwval in onze omgeving (Zuid Holland) mijn twijfels over. Conclusie: plaatselijk schaatsvertier op ondiep water. In het noordoosten ziet het er beter uit. Vanaf vrijdag 8 cm volgens weerplaza, met een geleideljke toename in de komende week. Wel met een behoorlijke onzekerheid; maar dan altijd nog tussen 7 en 12 cm midden volgende week. Inmiddels is het koudegetal in De Bilt opgelopen tot 6,3. Dat is heel weinig en is voor ijsvorming heel weinig waard. We wachten op de 16 punten en of dat in het weekend gehaald wordt is twijfelachtig.

Winterbulletin 9 (21-1-2019); door Cees van Zwieten
Los komen
De eerste marathon op natuurijs! Haaksbergen is opnieuw de plaats waar dit gebeurt. Het vroor daar stevig met een minimum van ongeveer -10. De dooi overdag is daar zo licht geweest, nog geen 2 graden boven 0, dat het ijs daardoor vermoedelijk niet of nauwelijks is aangetast. Het uiterste oosten van ons land is er redelijk aan toe in deze mini-koudeperiode. Het westen en noordwesten moet het met iets minder doen.

In mijn vorige bulletin gaf ik aan niet zo optimistisch te zijn over de ijs-aangroei. Dat er inderdaad, met name in het westen van het land, nog te weinig ijs ligt bleek vandaag. Wel lijkt heel veel water bedekt te zijn met een laagje ijs. Zo veel dat hier en daar meldingen komen van 3 of 4 cm. De ijsbaan in Schipluiden had 27 tot 40 mm ijs op de 400 meterbaan. Te weinig om open te gaan. Deze ijsdikten werden bereikt op ondiep water. Op grote vaarten en plassen zal de ijstoestand minder zijn en dat betekent: wachten.

Genieten is het wel van dit prachtige weer met een winterse sfeer. Gisteren een prachtige zonsopgang met een pittige temperatuur, op de meeste plaatsen tussen -5 en -9. De zonsondergang gaf dezelfde prachtige kleuren in omgekeerde volgorde; hoog boven ons tijdens een wandeling bij Maasland bespraken groepen ganzen de tocht; naar het zuiden? Je zou haast denken dat er kouder weer op komst is. Nee, nog niet schaatsen, maar toch genieten van dat weer. Vanochtend opnieuw die lage temperaturen en prachtig weer. Blauwe maandag? Zal wel meevallen, zo dachten wij vanochtend op de ijsbaan. En dan nog steeds de hoop op natuurijs op grote schaal, het kan nog!

Maar de vooruitzichten, hoe zit het daar mee? Voor de korte en middenlange termijn zijn die niet onverdeeld positief. Na twee dagen met kans op sneeuw en minder vorst neemt de nachtvorst weer toe en blijft het weer enigszins wisselvallig. Op de korte termijn zal dit wat meer ijs geven dan er op dit moment ligt. De ijspluim van weerplaza geeft 7 cm op vrijdag. Dat lijkt me ietwat optimistisch aangezien er wordt uitgegaan van 4 cm op dinsdag. Bij het schrijven van dit bulletin is de ijspluim van het KNMI nog niet bekend. Deze is meestal conservatiever in de ijsverwachting.
Zoals gezegd, we krijgen met sneeuw te maken. Morgen zal er op veel plaatsen tussen 1 en 3 cm sneeuw vallen bij temperaturen iets boven 0 en ook woensdag kan er hier en daar nog een (winterse) bui vallen. Dan volgen twee rustige en droge dagen met opnieuw lichte tot matige vorst in de nacht en ochtend. Gaat het dan op grotere schaal lukken met het schaatsen? Het lijkt me nog onzeker. Na vrijdag is de verwachting onzeker maar de temperatuur lijkt in ieder geval weer omhoog te gaan en de neerslagkansen stijgen.

Er is wel een lichtpuntje. Op langere termijn zijn er nog steeds kansen op vriesweer, maar daarvoor moet de drukverdeling boven noord Europa nog een keer flink omgegooid worden. Op de de termijn van 10 tot 14 dagen zinspelen de weermodellen op een verdere splitsing van de poolwervel met mogelijk een hogedrukgebied boven het poolgebied. Als dat nou een keer goed zou vallen, dank kan de winter nog een keer los komen.

Winterbulletin 8 (18-1-2019); door Cees van Zwieten
Stralingswinter
Er is ijs gezien vandaag, dat is winst. IJs in slootjes en zelfs hier en daar op plassen. Ik zag vandaag al een melding van de Loosdrechtse Plassen. Dat is waarschijnlijk een klein stukje geweest. De ijspluimen laten op dieper water van tenminste 1 meter pas a.s. zondag ijs zien. Op welke termijn het ijs dik genoeg is laat zich nu niet voorspellen. Daarvoor is de onzekerheid te groot.

We zijn terecht gekomen in stralingswinterweer. Overdag blijft het in het algemeen boven 0 en in de nacht en ochtend komt lichte tot matige vorst voor. Over het etmaal genomen levert dit niet zo gek veel op voor het koudegetal en dus ook niet voor de ijsvorming. De stroming blijft daarbij aflandig zodat vrij koude continentale lucht wordt aangevoerd. Op de nadering van een storing die zich vanuit de Britse eilanden naar onze omgeving uitbreidt en op termijn verplaatst naar het Middellandse Zeegebied, gaat de wind naar zuidelik richtingen draaien. Daarbij kan dinsdag sneeuw vallen. De nachtelijke minima gaan dan omhoog. De verwachtingen op langere termijn zijn onzeker. Mogelijk gaan we een periode met wisselvallig winterweer tegemoet. In hoeverre dit met verdere ijsvorming gepaard gaat is dus niet te zeggen.

De verwachtingen zien er iets slechter uit dan gisteren. Wie de ijspluim van Weerplaza heeft gevolgd, heeft dat kunnen opmerken. Een duidelijk gang naar 6 of 7 cm ijs is er zelfs niet op de lange (onbetrouwbare) termijn uit af te lezen. De verwachting voor de komende week is bijgesteld naar minder ijs. Waar ik eergisteren opmerkte dat er voor zaterdag 26 januari een dikte van 0 tot 8 cm ijs te verwachten was met gemiddeld 4 cm, leek dat gisteren in gunstige zin te zijn veranderd naar 6 cm gemiddeld. Nu lees ik voor zaterdag 2 tot 7 cm af met een gemiddelde van 4. Dit illustreert wat je aan een verwachting op die termijn hebt.

Op de betrouwbare termijn van 3 dagen zien we flinke stralingskou met enige ijsvorming. Twee dagen verder is een sneeuwstoring gepasseerd en blijft de ijsdikte bij 2 tot 3 cm hangen. De rest is onzeker; de nachtelijk minima gaan weer iets dalen. De windrichting wordt onzeker, wat aangeeft hoezeer de pluim verschillende oplossingen berekent. Zacht weer is absoluut niet in zicht. En daar is wat mij betreft alles mee gezegd.
Wil je nog eens lezen hoe het weer er op de dag van de meest grootse elfstedentocht eruit zag op 18 januari 1963 (toevallig ook een vrijdag), kijk dan op.

Moeder aller tochten

Winterbulletin 7 (16-1-2019); door Cees van Zwieten
Aanzet
Het lijkt erop dat halverwege de winter het stromingsregiem flink op de schop gaat. Zowel GFS als ECMWF geven aan dat de komende twee weken de stroming niet meer uit het westen gaat komen. Wat dan precies wel is nog een beetje de vraag. Vooral op de langere termijn weten we eigenlijk nog weinig en er is daarom nog steeds geen goede vorstperiode aan te kondigen. Het wordt kouder, dat is zeker.

De komende dagen gaat deze omslag vorm krijgen. Morgen stroomt tussen een depressie bij de Baltische staten en een rug van hoge druk boven de Britse eilanden koude lucht uit de poolstreken naar ons toe. Daarin komen buien met hagel en natte sneeuw voor. De maxima komen op 4 tot 6 graden te liggen. In de nacht naar vrijdag zal het op veel plaatsen 1 tot 2 graden vriezen. In het weekend komt een storing over Engeland afzakken in de richting van Bretagne en vult daarbij op. Tussen IJsland en Noorwegen stijgt de luchtdruk; de wind gaat bij ons zwak uit het zuidoosten waaien en de temperatuur daalt nog iets. Plaatselijk is zondag en maandag matige vorst mogelijk.

Matige vorst, dat klinkt al goed. Het is echter nog geen goede transportkou; in de middag ligt de temperatuur doorgaans 1 tot 2 graden boven 0. Het etmaalgemiddelde gaat vanaf zondag waarschijnlijk wel onder 0 komen waardoor het koudegetal van Hellmann punten gaat opbouwen. Serieuze ijsvorming op water van 1 tot 1,5 meter diep lijkt op zijn vroegst maandag op gang te komen. Dan wordt de verwachting voor het vervolg al onzeker en dat betekent dat over verdere ijsvorming weinig te zeggen is. Weerplaza laat op termijn van 10 dagen tussen 0 en 8 cm ijs ontstaan, met een gemiddelde van 4 cm. Dat kunnen we beter laten liggen als onbetrouwbaar.

Beide modellen, GFS en ECMWF, laten op woensdag een depressie zien die vanuit IJsland naar midden Frankrijk trekt. Deze depressie zou ons sneeuw kunnen brengen. Ook suggeren de modellen dat op langere termijn een nog meer geblokkeerde situatie gaat ontstaan. Een mooie transportlijn van siberische lucht naar Europa is daar echter nog niet in te ontdekken, al is de mogelijkheid daartoe wel aanwezig en geeft ECMWF daar de mooiste aanzet toe. De termijn waarop is echter 9 tot 10 dagen en dat is voor de verwachting wel erg ver weg.

Winterbulletin 6 (13-1-2019); door Cees van Zwieten
Enige afkoeling
Sinds het vorige bulletin van 12 december is er op wintergebied niets noemenswaardigs gebeurd. Een paar vorstdagen in december en één in januari. Geen ijsdagen, geen bijdrage aan het koudegetal en geen sneeuw. Dat koudegetal van Hellmann, een maat voor de vorst, staat halfweg de winter nog steeds op 0,0. Intussen hebben hogedrukgebieden op de oceaan een relatief noordelijke positie ingenomen; lange tijd met kern bij Bretagne en de laatste week meer westelijk. Tegelijkertijd bleef de druk relatief laag in het zuidoosten van Europa. Voor ons betekende dat aanhoudend te zacht weer bij westelijke tot noordwestelijke wind. Voor het alpengebied leverde dat de afgelopen week uitzonderlijk veel sneeuw op. Het lijkt er bijna op dat de winter in onze omgeving het helemaal laat afweten. Toch is dat waarschijnlijk niet het geval.

Veel winterfanaten op weerfora waren druk bezig met een zogenaamde SSW, een plotselinge opwarming in de stratosfeer boven het noordpoolgebied. Zo’n SSW heeft op termijn altijd invloed op de drukverdeling aan de grond; de poolwervel, die de westcirculatie aanjaagt, wordt dan weggedrukt van de pool of wordt gesplitst. De berichten over een komende SSW doken al ruim voor de kerstdagen op: de SSW zou zich voordoen op 28 tot 30 december. Die SSW heeft zich inmiddels een paar dagen later voorgedaan en het wachten is nu op een verandering in het stromingspatroon aan de grond.

Uit de uitvoer van de weermodellen mogen we op dit moment concluderen dat een dergelijke verandering de komende week gaat plaats vinden. Bij ons heeft dat vooral tot gevolg dat de straalstroom naar het zuiden wordt gedrukt zodat depressies een zuidelijker koers gaan volgen. Wij blijven dan aan de koude kant zitten en zullen daarmee een temperatuurdaling gaan meemaken die na donderdag vorm krijgt. Wordt dat een vorstperiode? Nog moeilijk te zeggen, want daarvoor is natuurlijk nodig dat de wind uit noordoost of oost gaat waaien, liefst met een sterk hogedrukgebied boven noord Europa. En dat zit op betrouwbare termijn nog niet in de verwachting.

Wat deze beweging in de atmosfeer ons als  schaatsers gaat opleveren is dus onduidelijk. Wel duidelijk is dat de wisselvalligheid de komende dagen aanhoudt. Een grote depressie ligt boven noord Scandinavië en trekt heel langzaam naar het zuidoosten. Een nieuwe depressie trekt woensdag en donderdag over zuid Noorwegen naar het oosten. Tot zo ver meer van hetzelfde, met het verschil dat het hogedrukgebied zich verder naar het westen terug trekt. Vrijdag en zaterdag trekt een volgende storing veel zuidelijker, waarschijnlijk over ons land of iets ten zuiden langs. Dat is het startschot voor enige afkoeling met een toenemende kans op winterse neerslag en nachtvorst.

Voor de ontwikkeling daarna zijn we afhankelijk van de ontwikkeling van een rug van hogedruk richting noord Europa. De tekenen dat deze krachtig genoeg zal zijn om de stroming te laten kantelen, zijn niet duidelijk. Enige verdere afkoeling met mogelijk in het noordoosten van het land één of meer ijsdagen is waarschijnlijk. De conclusie is: de winter zet aarzelende stappen in onze richting, de ontwikkeling van een vorstperiode is nog heel onzeker. En daarmee is schaatsijs nog steeds ver weg.

Winterbulletin 5 (12-12-2018); door Cees van Zwieten
Sloot-ijs
Ruim een week geleden kon ik een afkoeling aangekondigen die nu vorm heeft gekregen; het heeft niet tot serieuze vorst geleid. Boven Scandinavië heeft zich een hogedrukgebied genesteld dat nog iets in betekenis toeneemt. Intussen daalt de luchtdruk in het Middellandse Zee gebied. Een oostelijke stroming is het gevolg, waarbij relatief koude lucht vanuit het continent wordt aangevoerd.

Een mooie setting waarbij het toch niet tot een vorstperiode komt. Dat is te wijten aan twee factoren. In de eerste plaats is in oost Europa geen stevig koudereservoir aanwezig. Bij de ontwikkelingen van de afgelopen dagen was er geen goed aangepunte rug van hogedruk aanwezig tussen Ijsland en Noorwegen. Zo’n aangepunte rug zou de weg vrij maken voor aanvoer vanuit de poolgebieden/Siberië direct naar het zuiden en zuidwesten, richting Finland en Rusland. Dat is niet gebeurd. De lucht die er nu in Rusland aanwezig is kwam over zee via Scandinavië vanuit het noordwesten binnen; zeer lage temperaturen worden daardoor in Rusland nog niet gemeten. Bovendien is het sneeuwdek in Oost Europa nog niet erg prominent aanwezig. In Rusland, met name iets verder van de grens met Wit Rusland en Oekraine is dat wel het geval. De tweede factor is het vrij snel weer wegtrekken van het hogedrukgebied. De kern komt zondag al weer boven Rusland te liggen terwijl een storing van de oceaan opdringt naar onze omgeving.

We kunnen nu genieten van een paar tamelijk winterse dagen, met lichte vorst in de nacht en ochtend. In de middag komen we uit op 2 tot 3 graden boven 0. Zondag zal vrij zeker zachte lucht binnen dringen, voorafgegaan door natte sneeuw en regen. Daarna lijkt er een periode aan te breken van wisselvallig weer met temperaturen overdag iets boven normaal. Ook tijdens de kerstdagen zijn geen winterse toestanden te verwachten. De rest is koffiedik.

Eergisteren vroeg ik aan een kennis: “Heb jij vorig jaar nog geschaatst?” Het antwoord luidde: “Ja, ik had een abonnement.” Misschien wel een logische reactie, als je zo’n vraag op de ijsbaan stelt. Maar ik bedoelde natuurlijk iets anders. Voor mij is schaatsen gewoon: op natuurijs rijden. Waar gaan we naar toe? Wordt schaatsen per definitie een binnensport? Komt er ooit nog een elfstedentocht? Zo, het E-woord is gevallen. Ik reken nergens op, nu men ons vertelt dat binnenkort de kans daarop tot 1% gaat dalen. Maar gewoon af en toe natuurijs zal er voorlopig wel in blijven zitten. Sloot-ijs heb ik in ieder geval al weer gezien.

Winterbulletin 4 (3-12-2018); door Cees van Zwieten
Aangepunt
We kijken er al nauwelijks meer van op. Na alle warmterecords van de afgelopen tijd gaan temperaturen tussen 13 en 14, zoals we gisteren meemaakten, zonder veel ophef aan ons voorbij. Toch zijn het hoge waarden voor begin december. Niet extreem, want drie jaar geleden steeg het kwik in De Bilt op 17 december nog tot 15,3. Opvallend vochtig was gisterenochtend de lucht ook. In de hal van Rotterdam CS besloeg alles, tot het glas van de liftkokers toe, door de zeer hoge vochtigheidsgraad. Het KNMI sprak van dauwpunten tussen 10 en 13 graden; dat zijn waarden die in de zomer niet zouden misstaan, als het dauwpunt veelal tussen 10 en 15 graden ligt. In de afgelopen zomer kwamen zelfs veel lagere dauwpunten voor, tot 3 graden toe.

Genoeg over dit “natte-dweilen-weer”. Intussen is de lucht iets droger geworden, waardoor het is opgeklaard. De temperatuur ligt nog steeds hoog met maxima vandaag tussen 11 en 14 graden. Aanjager van deze toestand is een depressiegebied boven de noordelijke Atlantische Oceaan met als tegenpool een hogedrukgebied boven Spanje. Hierdoor worden zeer zachte luchtmassa’s van de zuidelijke Oceaan onze kant op getransporteerd. Hierbij worden de komende week lagedruksystemen naar west Europa gevoerd. Het zal waarschijnlijk behoorlijk wat regen geven. Dinsdag is het tijdelijk rustiger weer met lagere temperaturen op woensdag. Daarna krijgen depressies de overhand. Onder invloed van een actieve depressie die vrijdag bij Schotland aankomt wordt opnieuw zeer zachte lucht aangevoerd. Daarbij gaat er weer flink regen vallen en op zaterdag zal de wind aantrekken, misschien tot een klein stormpje.

Tot zo ver de wisselvalligheid. Zowel ECMWF als GFS laten in de modeluitvoer na het weekend een andere ontwikkeling zien, die een periode met kouder weer zal inluiden. Als zondag een randstoring is gepasseerd gaat de luchtdruk bij de Britse eilanden en de omgeving van IJsland flink stijgen. De toegang naar Europa wordt daardoor min of meer geblokkeerd voor lagedruksystemen vanuit de Oceaan. Waarschijnlijk gaat zich een krachtige rug van hogedruk ontwikkelen; over de details van die ontwikkeling is onzekerheid; die onzekerheid kan wel belangrijk voor ons zijn. Het Amerikaanse model (GFS) laat een iets oostelijker ligging zien dan het Europese model (ECMWF). En verder: de rug is bij ECMWF meer “aangepunt” dan bij GFS. Meer aangepunt (mits voldoende noordelijk) betekent dat er een scherpere scheiding komt tussen de weerssystemen boven de Oceaan en die boven Europa. Het kan een duidelijker aanvoer vanuit het poolgebied betekenen. Het is nog ver weg, maar het geeft wel aan dat de westcirculatie zo maar opzij gezet kan worden. Of het tot serieuze vorst zal leiden is nog zeer de vraag.

Winterbulletin 3  (26-1-2018) door Cees van Zwieten
Westcirculatie?
Al een dag of 10 hebben we te maken met vrij koud weer voor de tijd van het jaar met maxima omstreeks 5 graden. De wind zat onder regie van noordelijke hogedrukgebieden steeds in de oosthoek. Wel even wennen na die lange zomer van ruim 6 maanden, maar het wintergevoel komt er langzaam in. Wintergevoel betekent voor mij af en toe genieten van kou in plaats van treuren dat het alsmaar kouder wordt. Nu is het weer van dit moment niet echt winters: vorst en sneeuw zijn afwezig; wel heb ik onlangs zout op de weg gezien. Dat zijn tegenwoordig de voorzorgsmaatregelen tegen gladheid op het moment dat deze niet uitgesloten is, maar ook niet erg waarschijnlijk.

Er zit verandering in de lucht. Eindelijk lijkt er een westcirculatie in de steigers te staan; een westcirculatie die meer wind en regen van betekenis zou kunnen brengen. In de steigers betekent nog niet dat het bouwwerk ook voldoende proporties krijgt. Voor de waterstanden zou het goed zijn als de regen eens overvloedig valt in west en midden Europa. We moeten dat nog maar afwachten. Het is zelfs zo dat de weermodellen met uitvoer komen die wijst op hernieuwd geblokkeerde situaties op termijn van ongeveer 10 dagen. Het is de lange termijn, dus we nemen ook dat met een flinke korrel zout.

Enig zicht op winterweer is er eigenlijk niet. Bovendien valt op dat juist aan het begin van december de westcirculatie er in lijkt te komen. Met de periode met normaal gesproken de sterkste straalstroom in zicht, te weten midden december, lijkt het goed om nog even nergens op te rekenen. Wel wordt de ontwikkeling van de komende periode interessant: zet de westcirculatie door of moet deze het na een moedige poging laten afweten?

Winterbulletin 2 (14-11-2018); door Cees van Zwieten
Mooie ontwikkeling
Ook de herfst is op weg een droog seizoen te worden. Op dit moment hebben we te maken met een hogedrukgebied met de kern boven Tsjechië. Het zorgt voor droog en vrij rustig weer en dat droge weer lijkt voor een weekje wel verzekerd. Tot vandaag zat de wind in de zuidhoek, maar daar komt door ontwikkelingen op de weerkaart nu verandering in. De temperatuur die vandaag en morgen nog tot een graad of 13 komt, gaat geleidelijk naar beneden door draaiing van de wind naar oostelijke richting.

De veranderingen die de modellen ons voor de komende week presenteren zijn wel opvallend. In eerste instantie wordt het genoemde hogedrukgebied opgenomen in een lange gordel van hoge druk, die van Mongolië via Rusland tot midden Europa reikt. Op vrijdag en zaterdag stijgt de luchtdruk boven Zweden en Noorwegen sterk waarbij zich een afzonderlijk hogedrukgebied boven Scandinavië vormt. Tegelijkertijd trekt een depressie langs de Noordkaap naar het oosten en later naar noord Rusland. Van deze depressie splitst zich een afzonderlijke kern af die van maandag op dinsdag boven de Balkan aankomt.

Deze ontwikkeling doet koude lucht uit de poolstreken over Rusland uitstromen naar het zuidwesten en later ook naar onze omgeving. In europees Rusland en de Balkan zal dat leiden tot invallen van de vorst, ook overdag. Bij ons betekent dit een geleidelijk afkoeling, waarbij in de loop van volgende week de maxima mogelijk onder de 5 graden komen. In de nachten is wat lichte vorst mogelijk. De hele ontwikkeling als boven geschetst zou in januari een vorstperiode bij ons inluiden. Nu is het slechts een flauwe afschaduwing van wat wij schaatsliefhebbers winter noemen. Maar het is pas november; het is een mooie ontwikkeling en het is te hopen dat we meer krijgen van dit soort bewegingen.

Winterbulletin 1 (7-11-2018); door Cees van Zwieten
Vroege vorst en late warmte
Het nieuwe koude halfjaar is begonnen. Als je kijkt naar de gemiddelde temperaturen, dan is dat de periode van ongeveer 25 oktober tot 25 april. Zoals bekend is de periode waarin winterweer mogelijk is veel beperkter. En helaas, het lijkt erop dat echt winterweer steeds schaarser aan het worden is. Vorig seizoen leek het ook op niets uit te lopen voor de schaatsers, maar de verrassing zat toen in het einde van de winter. Een mooi toetje, dat aantoonde dat zelfs in maart in het huidige klimaat nog winterweer met ijsdagen mogelijk is, als alles mee zit.

De afgelopen zomer was van uitzonderlijk kaliber. Lang, zeer warm en zeer droog. In de afgelopen twee maanden hield de droogte in grote lijnen aan. Opvallend was echter de vroege nachtvorst met -0,1 op 30 september in De Bilt. De langjarige cijfers geven aan dat rond 1 november gemiddeld de datum is van de eerste vorst. Geen reden om al aan winter te denken, in de eerste plaats omdat een koude winter zich niet laat aflezen aan een vroege vorst en in de tweede plaats omdat de zomer in oktober op spectaculaire wijze terug kwam. Van 10 t/m 17 oktober was de maximumtemperatuur in De Bilt boven de 20 graden, waarbij op 13 oktober het maximum tot 26,3 kwam. In het zuidoosten kwamen zelfs temperaturen van iets boven de 28 graden voor. Recordwarm voor deze tijd van het jaar. Hoe zomers die 13e oktober was, blijkt ook uit de gemiddelde temperatuur in De Bilt: 20,0! Het warmtegetal van de zomer liep daardoor nog verder op. Ook dat is uitzonderlijk. Daarbij weten we inmiddels dat we met het opwarmende klimaat hier in de toekomst minder van zullen opkijken.

Ook op dit moment is er nog geen sprake van herfstweer in de zin van van regenachtig weer met veel wind. Gisteren nog bereikte de temperatuur in De Bilt de recordhoge waarde van 19,0 graden. We merken aan de stand van de zon dat de winter nadert, maar van enige vorst is voorlopig geen sprake. Er lijkt de komende 10 dagen vooral een zachte stroming vanuit het zuiden of zuidwesten te overheersen. In Europees Rusland gaat de temperatuur wel omlaag naar lichte vorst, elders in Europa is daar geen sprake van. Of deze ontwikkeling iets zegt over de komende winter? Ik ga daar binnenkort in de Winterverwachting op in. Voorlopig is het afwachten en de schaatsconditie weer wat opvijzelen op de baan.


Bron weergegevens: KNMI