Windstoten

Wanneer het waait drukken we de windkracht uit in de schaal van Beaufort. Maar dit is een gemiddelde sterkte. De wind is nooit constant. Het ene moment is deze sterker dan het andere. Hoe harder het waait, des te groter de uitschieters zijn. Maar soms zijn de uitschieters zo enorm sterk dat sprake is van windstoten. Daarbij moet de windkracht minimaal anderhalf keer het gemiddelde overschrijden.

De windstoot
Plotseling haalt de wind uit en gedurende enkele seconden is windkracht enorm krachtig. Voorwerpen vallen om en bij zeer zware windstoten is sprake van enorme schade. Vooral bomen ontgelden het dan. Windstoten komen het hele jaar voor. Vooral tijdens de passage van een sneltrekkend koufront zijn ze te verwachten. In de winter komen ze vooral voor tijdens een storm en in de zomer tijdens onweersbuien.

Meteorologen spreken van zware windstoten bij een snelheid van 75 kilometer per uur. Van zeer zware windstoten wordt gesproken bij een snelheid van meer dan 100 kilometer per uur. Windstoten worden altijd aangegeven met kilometer per uur.

Windstoten zijn valwinden van grote hoogte
Windstoten kunnen voorkomen zodra een Cumulonimbuswolk overtrekt. Vooral aan de voorzijde van een dergelijke wolk is dit merkbaar. In een dergelijke wolk vinden stijg- en daalstromen plaats.  Wanneer de daalstroom het aardoppervlak raakt gaat dit gepaard met windstoten. Zo'n valwind brengt koude lucht met zich mee en is ook bekend als een downburst. Met name in het binnenland kan dit ernstige schade veroorzaken.

Aan de kust zijn de meeste huizen en bomen aan een hogere windkracht gewend en zijn alle zwakke voorwerpen eerder vernield. Omdat sprake is van een dalende luchtstroming stijgt de luchtdruk onder de bui. Als de bui later weer is vertrokken daalt deze. Zeker bij een groter onweerscomplex is dit merkbaar. Een dergelijke drukstijging staat bekend als een onweersneus. Op een barogram is deze terug te vinden.

Op 11 juli 1984 ontstond door een onweersneus een drukverschil van 11 hPa op het IJsselmeer. Hierdoor daalde in Lemmer het waterpeil één meter en gingen de sluizen bij gebrek aan tegendruk open. De luchtdrukschommelingen waren zo sterk dat ook de verticaalseismograaf van het KNMI het registreerde.

Windstoten zijn herkenbaar aan de bewolking
Windstoten zitten vrij vaak aan de voorzijde van een bui. Vaak is het gebied herkenbaar aan de wolkenvorming. Zo kan op lagere hoogtes een rolwolk of een shelfcloud zichtbaar zijn. De voorzijde van dit windfront noemt men gustfront. Bij een gustfront is de valwind al redelijk horizontaal uitgestroomd over het aardoppervlak.

Microburst
Veel gevaarlijker vooral voor de luchtvaart zijn de verticale valwinden. De lucht uit de Cumulonimbus stort zich volledig op aarde. Zodra de aarde wordt geraakt spreidt de wind zich stervorming uit en veroorzaakt een flinke turbulentie. Dit verschijnsel noemen meteorologen een microburst.

Een microburst kan een windsnelheid halen van 240 kilometer per uur. Deze microburst klapt met een flinke smak op aarde en zorgt voor veel schade. Vooral voor vliegtuigen op lagere hoogtes (tijdens stijgen en landen) is een microburst rampzalig. Het vliegtuig verliest hoogte met alle gevolgen van dien. Piloten worden tegenwoordig getraind om een microburst te herkennen aan de bewolking.

Daarbij zijn twee soorten te onderscheiden. De natte en de droge microburst. De eerste is verscholen in een neerslaggordijn en de windstoten zijn op de grond herkenbaar aan slagregen. De tweede is herkenbaar aan opdwarrelend stof.

Bij zeer droge lucht onder een bui verdampt de neerslag volledig en ontstaat een droge microburst. Dit komt ook voor bij een beginnende bui, wanneer de eerste neerslag nog geheel verdampt voordat deze de grond raakt. Droge microbursts zien we vooral bij buien met een hoge wolkenbasis. Wanneer een gebied waar een microburst in voorkomt groter is dan vier kilometer, spreken meteorologen van een macroburst.

Windstoten niet verwarren met windhozen
Windstoten worden vaak verward met windhozen . Bij windstoten is sprake van een dalende luchtstroom, bij windhozen is sprake van een sterkte roterende stijgende luchtstroom. Ondanks het verschil is de schade van een microburst of een flinke windhoos nauwelijks te onderscheiden. Alleen goed onderzoek leert dat bij een windhoos sprake is van een schadespoor en bij windstoten vaak van schadeplekken, veelal naast elkaar.

Op 5 november 1948 trok een windhoos toevallig precies over de windmeter op Vlieland. Hierbij werd een windsnelheid van 202 kilometer per uur gemeten, de hoogste snelheid in ons land. In Wichita Falls in de Tornado Alley van Texas werd op 2 april 1958 een snelheid van 450 kilometer per uur gemeten, nadat een tornado over de windmeter ging.

Relevante links:

Downbursts

Windhozen