Klimaat informatie over Polen

Inleiding
Polen bevindt zich in het overgangsgebied van het zeeklimaat in West-Europa en het landklimaat in Oost-Europa. Vooral het westen van het land staat onder invloed van Atlantische depressies, die dankzij het laagland van Duitsland en Nederland snel Polen bereiken. Het oosten van Polen is vanwege de landklimaateigenschappen droger. Polen kent een koude winter en een warme zomer.

Geografie
Polen is ongeveer 7,5 keer zo groot als Nederland. Het land meet van Noord naar Zuid 650 kilometer en van Oost naar West 700 kilometer. Polen grenst aan zeven landen en heeft een kustlijn met een totale lengte van 491 kilometer met de Baltische Zee.

Polen is een vlak laagland. Ruim de helft ligt beneden de 150 meter hoogte. Langs de Oostzee liggen kustvlakten en in de delta van de Wisla ligt het laagste punt van het land: -1,8 meter. De kuststrook bestaat uit brede zandstanden, forse duinruggen en enkele grote duinmeren. Ongeveer een kwart van Polen is bedekt met bossen.

37% van het land heeft een hoogte tussen 150 en 300 meter en de overige 9 procent ligt hoger. Dit hoger gedeelte is voornamelijk in het zuiden te vinden. Een aantal plateaus heeft een hoogte van 200 tot 300 meter hoogte en het hoogste punt op deze plateaus is de Góry Swietokrzyskie met 612 meter hoogte boven de zeespiegel.

Aan de zuidgrens komen gebergten voor. De Sudeten in het Zuidwesten bereiken een hoogte tot soms meer dan 1500 meter. In het zuidoosten liggen de Karpaten met het hoogte punt Rysy van 2499 meter. Deze bergtop is onderdeel van het Tatramassief. De rivieren in Polen wateren vrijwel allemaal af op de Oostzee. De Oder en de Wisla zijn de belangrijkste rivieren.

Klimaat
Polen heeft voor een groot gedeelte een gematigd klimaat met een warme zomer (zeeklimaat). In het oosten is sprake van een landklimaat met een warme zomer. Op de hogere bergtoppen in het uiterste zuiden heerst een bergklimaat. Samengevat vormt Polen een overgangsgebied tussen het zeeklimaat in West-Europa en het landklimaat in Oost-Europa.

Temperatuur
Gemiddeld is de jaartemperatuur in Polen 6 tot 8 graden. In het Westen is het warmer, in het Noordoosten kouder. Het warmste gebied is de omgeving van Wroclaw met een jaartemperatuur van 8,5 graden. Vooral vanwege de beschutte ligging van de omliggende bergen zijn de winters mild.

Afwijkend op het Poolse temperatuurklimaat is Zakopane in het zuiden op 857 meter hoogte. Hier is de gemiddelde jaartemperatuur 4,9 graden. Op de hogere bergtoppen is de jaartemperatuur onder het vriespunt met in Kasprowy Wierch, -0,8 ºC en Mt Sniezka, -0,4 ºC.

Zomer
In juli stijgt de temperatuur in het hele land tot zo'n 22 graden. Alleen aan de kust bij Koszalin blijft het iets koeler en op de bergtoppen is het gemiddeld zo'n 9 graden. Het warmste gebied is het midden van Polen.
Het aantal warme dagen neemt toe, naarmate het gebied verder van de Baltische Zee afligt. Aan de kust wordt het op gemiddeld 5 dagen per jaar warmer dan 25 graden en in het zuidoosten is dit 40 dagen per jaar.

Vanwege de hogere ligging van een deel van Polen blijven extreem hoge temperaturen uit. Zo is de afgelopen dertig jaar de temperatuur op de meeste stations wel eens gestegen tot 35 graden, maar daar bleef het dan ook wel bij. In de hogere delen van het Zuidoosten is zelfs 33 graden een bijzonderheid. Kortom in Nederland wordt het gemakkelijker 35 graden, dan in Polen. De hoogste temperatuur ooit in Polen bedroeg +40,2ºC en werd in 1921 gemeten in Pruszkow ten zuidoosten van Wroclaw.

Winter
De winter duurt aan de kust 2,5 maand, in het Noordoosten bijna 4 maanden en in het Tatragebergte zelfs 6 maanden.

In de winter komt de kou vooral uit het oosten. Gemiddeld vriest het 's nachts in het Westen -4 graden en in het Oosten -8 graden. In de hogere gelegen delen zoals in Zakopane daalt de nachttemperatuur tot -10,5 graden. Overdag blijft de gemiddelde temperatuur in het oosten onder nul.

In geheel Polen zijn in het verleden lage temperaturen voorgekomen. Bijna elk weerstation (ook aan zee) heeft de laatste dertig jaar minima gemeten die lager zijn dan -25 graden. In het Zuiden en Oosten liggen deze minima tegen de -35 graden. De allerlaagste temperatuur in Polen bedroeg -41ºC en werd in 1940 gemeten in Siedlce, in het oosten van Polen.

Jaarlijks vriest het aan de kust op zo'n 90 dagen. Op 25 dagen per jaar blijft ook overdag de temperatuur onder nul. In de bergen vriest het 200 dagen per jaar en zijn er 150 dagen ijsdagen per jaar (maximum <0).

Neerslag
Gemiddeld valt er in Polen 450 tot 700 millimeter neerslag. Vooral op de westelijke hellingen is het natter, dan op de oostelijke hellingen. In de Karpaten en Sudeten valt jaarlijks 800 tot 1400 millimeter en het natste gebied is het Tatragebergte met 1800 millimeter per jaar. De meeste neerslag viel in juni 1973 in het Tatragebergte. Op één dag viel ruim 300 millimeter neerslag.

Het droogste gebied van Polen is te vinden in de omgeving van het Goplo-meer ten oosten van Poznan. Dit gebied ligt in de neerslagschaduw van het hoger gelegen Pommersmerenplateau. Hier valt jaarlijks ongeveer 300 millimeter neerslag.

De meeste neerslag valt in Polen in het zomerhalfjaar. Juni is doorgaans de natste maand van het jaar en februari de droogste maand. In de bergen is dit anders. Dan is doorgaans september de natste maand. In het Tatragebergte valt op 230 dagen per jaar neerslag en op 50 dagen per jaar meer dan 10 millimeter. Elders in Polen regent het op zo'n 9 dagen per maand.

Sneeuw
Jaarlijks sneeuwt het in Polen op 20 tot 40 dagen in het westen en midden van het land. In het koude Noordoosten sneeuwt het op 50 dagen per jaar. In de westelijke Sudeten sneeuwt het op 120 dagen per jaar en in het Tatragebergte op 145 dagen per jaar. Op de bergtoppen ligt op meer dan 200 dagen per jaar sneeuw. In het westen van het land ligt gemiddeld 40 dagen per jaar sneeuw. Elders zo'n 60 dagen per jaar.

Onweer
Het Tatragebergte heeft jaarlijks op meer dan 30 dagen onweer. Het zuiden en oosten van het land telt 20 onweersdagen en de kuststreek zo'n 13 onweersdagen. Buien uit het onweersrijke Duitsland weten soms nog het westen van Polen te bereiken, waardoor plaatselijk bij de Oder nog 20 onweersdagen per jaar worden geteld.

Zonneschijn
In Polen schijnt de zon tussen de 1400 en 1800 uur per jaar. Zonnige plaatsen zijn Gdansk aan de kust en Brest (Wit Rusland) in oosten. Minder zonnig is het in Krakow. De Poolse kant van de Sudeten en Karpaten heeft 25 procent minder zon dan de Tsjechische of Slowakeense zijde.

Wind
Het grootste deel van het jaar staat er in Polen een westelijke stroming. Vooral in juli, augustus en september is dit het geval. In de winter overheerst meer een oostelijke stroming. In het oosten van het land is de wind vaker oostelijk dan in het westen van het land. In de lente en herfst waait er een variabele wind. In de bergen staat vaak een zuidelijke wind. De wind is doorgaans zwak, 2 tot 10 meter per seconde (windkracht 4). Een hardere wind tot windkracht 10 komt soms voor langs de kust als een storm voorbij trekt of komt voor in de bergen.

Polen kent ook lokale winden. Tot 10 kilometer van zee treedt in het voorjaar en in de zomer zeewind op. 's Nachts waait er een landwind. In de bergen komen berg- en dalwinden voor. Belangrijk voor het weer en klimaat is nog de halny. Deze wind waait in het Tatragebergte en is een wind die elders in Europa bekend staat als Föhn. De halny is een sterke en vlagerige wind die hoge temperaturen aanvoert. Soms is deze wind zo sterk dat het bomen laat omvallen of schade aan huizen veroorzaakt. In de winter zorgt de wind soms voor een plotselinge dooi en overstromingen. Ook elders in Zuid-Polen komt langs de bergen een vergelijkbare föhnwind voor.

Weerlinks:
Het klimaat van Duitsland
Het klimaat van Zweden
Het klimaat van Tsjechië