Jachtinstinct
"De man is een jager", dat klinkt als snoeverige borrelpraat onder adolescente mannen, opgewekt door een mengsel van alcohol en testosteron. Hoe obligaat ook, deze opmerking (b)lijkt gefundeerd te zijn op een ingeprent, oeroud rollenpatroon. Wetenschappers hebben vastgesteld dat de man al ongeveer 2,4 miljoen jaar jager is. Dat is wat kort door de bocht geformuleerd en geïnterpreteerd. Uit onderzoek is namelijk gebleken dat de voorouders van de huidige mens waarschijnlijk 2,4 miljoen jaar geleden zijn begonnen met jagen.
Het kan de 'homo habilis' zijn geweest, de 'handige mens(achtige)' die vermoedelijk als eerste gereedschappen vervaardigde. Of toch de 'homo erectus', de eerste 'rechtopgaande/lopende mens(achtige)'. Beide zijn verre voorouders van de moderne mens ('homo sapiens'), 'met verstand begiftigd'. ( N.B. wat een arrogantie eigenlijk om dat over jezelf te zeggen). Homo habilis en erectus leefden een nomadisch bestaan van jagers-verzamelaars. En hiermee werd het vermaledijde rollenpatroon geboren. De vrouwen verzamelden noten, wortels en vruchten. De mannen gingen op jacht.
Het geijkte beeld van de ultieme 'oermens' ontstond in de 19e eeuw, na de vondst van de eerste beenderen van de 'homo neanderthalis'. Deze Neanderthaler leefde gelijktijdig met de homo sapiens, maar stierf uit tijdens de laatste IJstijd. Gebrekkige reconstructies van deze eerste vondsten creëerden het beeld van een barbaars, beetje meelijwekkend wezen. Onder het grote publiek ontstond het cliché van de Neanderthalman die een holenbeer of mammoet naar zijn grot sleept, alwaar zijn vrouw al ongeduldig zit te wachten. Die vrouw had hij uiteraard eerder al naar die grot gesleept, aan heur lange haren. Wetenschappers hebben dit beeld later bijgesteld, in het voordeel van de Neanderthaler. Het idee van een rolverdeling tussen man en vrouw bleef wel intact.
De homo sapiens stapte vanaf 10.000 jaar geleden over van een dynamisch nomaden- op een vredig boerenbestaan. Het rollenpatroon was echter ingesleten en bleek bijkans onverwoestbaar. De mannen bleven hun jachtinstinct volgen. De geschiedenis wemelt van de verhalen over masculiene helden. Het rollenpatroon manifesteerde zich voortdurend in sprookjes, mythen en legendes. In de hoofdrol figureerden monsters in allerlei soorten en maten. Daarnaast, onvermijdelijk: hulpeloze, belaagde exemplaren van het 'zwakke geslacht'. En, last but not least: fiere, ferme jongens, stoere knapen. Uit alle windstreken kwamen ze aangesneld om de monsters te verslaan en de belaagde vrouwen te redden. De jacht verwerd daarmee van puur bedoeld voor levensonderhoud naar alleen een proeve van bekwaamheid. De jongeman bewees dat hij volwassen was geworden, een echte kerel. Het verslagen monster én de dankbare vrouw dienden als trofee.
De 21e eeuw kent geen klassieke monsters meer. Vrouwen hoeven niet meer uit hun klauwen worden gered. De man kan zich op zijn beurt niet meer bewijzen. De jacht staat bovendien in een kwade reuk. Plezierjacht wordt algemeen afgekeurd. Beroepsjagers, die populaties van ganzen en vossen en wild in bedwang houden, zijn ook in de verdediging gedrongen. De hedendaagse man kan geen prooien meer meeslepen, of op monsters inhakken. De arme ziel rest niets anders dan direct op een partner te jagen, zonder verdere poespas. Toch ook een oeroud spel, waarin de rolverdeling opgeld lijkt te doen. De man is 'jager', de vrouw 'prooi'; een diep ingesleten patroon stiekempjes door beide zijden in stand gehouden. Ook hedendaagse homo-relaties lijken niet aan die wetmatigheid te kunnen ontsnappen. De relatie-jacht is hoe dan ook altijd goed voor grappige anekdotes, sappige roddels en stoere borrelpraat.
Gelukkig kennen wij weerenthousiastelingen een eigen variant op de jacht: 'storm chase'. Hier liggen wel de gevaren van een gebrekkige vertaling op de loer: 'storm' verwijst naar heftige onweersbuien en 'chase' betekent eerder 'achtervolgen' dan 'jagen'. Storm chasers jagen op onweerscomplexen, vooral in de hoop een tornado te verschalken. Spectaculaire verhalen, foto- en filmopnames vormen de gewilde trofee. Alles wordt in geuren en kleuren en stante pede (mede)gedeeld via de social media: twitter, whatsapp, facebook, youtube en fora. En net als bij een echte jacht is dat vaak smullen geblazen. Documentaires over storm chasing mogen zich in een grote populariteit verheugen. Iedereen kan meegenieten vanuit zijn luie stoel: luisteren, kijken en huiveren. Ons wordt een blik gegund op zwiepende ruitenwissers en rondwervelend puin. We horen de hagel roffelen op de autodaken. Storm chasen is ook big business, een lucratieve 'windhandel'.
Storm chasers nemen daarbij weloverwogen risico's, maar lijken soms met de dood te flirten. Net als bij een prehistorische jacht kunnen de rollen worden omgedraaid: de prooi gaat in de verdediging, valt de jagers aan. Alleen is de tornado een neutrale natuurkracht die zich niet opzettelijk tegen mensen keert. Een tornado vernielt onbewust have en goed, doodt en verwondt zonder aanziens des persoons. Dat storm chasers daarvan zelf ook slachtoffer kunnen worden bleek op 31 mei 2013. Tim en Paul Samaras plus Carl Young kwamen die dag om toen de 'twister' die ze volgden hun auto greep en wegslingerde.
Net als bij de echte jacht is storm chasen een mannending. De chasers vullen vol in bedrijf hun testosterongehalte aan met stoten adrenaline. Je hoort de heren boven het gebulder uit schreeuwen. Je ziet hun met de tanige, afgetrainde lijven tegen de wind in leunen. En dan doemt de onvermijdelijke vraag op: is het dan toch één grote flirt. Een jacht naar aandacht van groot en klein publiek, maar ook van het andere geslacht? De onverzettelijke man die de elementen trotseert, misschien zelfs uitdaagt, in de hoop daarmee bewondering af te dwingen? Zijn zelfs deze nette weerenthousiastelingen niet meer dan woeste Neanderthalers onder een flinterdunne vernislaag van beschaving. Gehoor gevend aan het jachtinstict, want....."de man is nu eenmaal een jager".
De column van Dick Bravenboer september 2014