Tornado

Tornado’s zijn zeldzaam in ons land. Meestal hebben wij alleen te maken met windhozen. Wanneer bij ons een krachtige windhoos toeslaat, noemen wij dit een tornado. In de Verenigde Staten noemen ze alles tornado. Een windhoos heet in Engeland weer mini-tornado.

Een tornado (een krachtige windhoos) hangt altijd samen met een hevige bui, een supercel die een weersysteem op zichzelf is. Deze supercel maakt vaak weer onderdeel uit van een buiencluster.

Als voorwaarde voor het ontstaan van een tornado moet de windsnelheid sterk met de hoogte toenemen en moet de wind tussen de grond en circa 2000 meter hoogte ongeveer 90 graden ruimen.

Verder moet er een flink temperatuursverschil zijn met het aardoppervlak en voldoende vocht aanwezig zijn bij de grond. Dit zijn ideale omstandigheden om snelle stijgingen van de lucht te krijgen.

Vaak zit een soort "deksel" van warme lucht boven de vochtige laag dicht bij de grond. Deze deksel van warme lucht wordt eerst doorbroken.

Ontstaan
Dit gebeurt wanneer koude lucht op grote hoogte toestroomt of wanneer het onderin heel warm en vochtig wordt. Alle energie die is opgeslagen in de warme vochtige laag bij de grond komt dan tegelijk vrij. De lucht stijgt met een zeer grote snelheid op.

Door dit opstijgen ontstaat aan de grond een klein lagedrukgebied en gaat lucht langs de grond en juist daarboven naar de bui toestromen. Doordat de windrichting met de hoogte draait en toeneemt, is in deze luchtstroom rotatie aanwezig. Deze toestromende lucht stijgt vervolgens ook op. Daarbij wordt de rotatie steeds meer in een kleine luchtkolom geconcentreerd.

Deze zeer krachtige rotatie vormt de tornado. Hoe sterker dit proces wordt, des te krachtiger de tornado is. Op de radarbeelden is deze rotatie als een haak terug te zien. De tornado zelf is te klein om terug te zien.

Sterkte van een tornado
De sterkte van een tornado drukken we in de Fujita-schaal uit. De slurf van een tornado is 10 tot 1500 meter breed. Deze is afhankelijk van de kracht van de tornado. Soms komen onder een bui meerdere slurven tot ontwikkeling. De tornado kent verschillende vormen. We onderscheiden:

1. Cones - De tornado is een smalle trechter uit de wolk
2. Wedges - De tornado is een brede dikke wolkenmassa die de grond raakt
3. Stovepipes - De tornado is een soort buis uit de wolk
4. Ropes - De tornado is als een touw uit de wolk

Zie de verschillende vormen

Voorkomen van een tornado
Tornado’s worden het meest gemeld uit de Verenigde Staten, China, Bangladesh of India. gebieden waar veel warmte en vocht is. Kou uit de bergen in de buurt zorgt voor scherpe fronten, waardoor buien gemakkelijk ontstaan. Hoger dan 45 graden Noorder- of Zuiderbreedte komen tornado's niet voor.

Vaak zijn het dezelfde gebieden die getroffen worden. In de Verenigde Staten is Tornado Alley het beroemste gebied, waar in het voorjaar diverse tornadojagers actief zijn. Tornado’s slaan toe in de namiddag, avond en nacht als de temperatuur op zijn hoogst is. De verwoestingen zijn enorm.

Tornado's zorgen in de Verenigde Staten jaarlijks voor zeventig doden en 1500 gewonden. In een gemiddeld jaar komen 1200 tornados voor.

Ze verschijnen niet alleen in het vlakke land. Heuvelachtig terrein mag dan de ontwikkeling van een tornado tegengaan, het landschap biedt geen bescherming tegen de zware buienwolken van 15 kilometer hoog, waar de tornado's in ontstaan. Zo trok in juli 1987 een F-4 tornado door Yellowstone Park op een hoogte 3000 meter.

Een ander voorbeeld van een tornado in de bergen is de tornado die in augustus 1999 Salt Lake City trof. Deze tornado kwam uit de omliggende bergen, trok door de stad en klom weer de bergen in.

In ons land komen slechts zelden gevaarlijke windhozen voor. Wanneer er in Nederland schade is tijdens een actief onweer, wordt vaak gezegd dat er een windhoos overtrok. Vaak zijn dit dan windstoten of valwinden geweest.

Bij een windhoos of tornado is altijd sprake van een slurf die de grond raakt. Krachtige windhozen komen in Nederland uitsluitend voor tijdens een zuidwestelijke luchtstroming met een krachtige straalstroom (harde wind) op grote hoogte. Voornamelijk 's zomers en langs de kust in augustus en september.

In West-Europa worden schadelijke tornado’s nog wel eens gemeld uit Frankrijk, Belgie en Engeland.

Schade door tornado's.
Schade wordt niet alleen veroorzaakt doordat een tornado een gebouw raakt, maar ook door de aanwezigheid van de tornado in de omgeving. Sterke luchtdrukverschillen rond de slurf zorgen voor krachtige winden naar de tornadoslurf. De meeste schade komt voor door deze krachtige wind. Op een computerfilm is dit goed te zien.

De meeste dodelijk tornado in de geschiedenis van de Verenigde Staten is de Tristate-tornado. Deze tornado doodde op 18 maart 1925 in de staten Missouri, Illinois, en Indiana 695 mensen. Op 26 mei 1917 trok een tornado door Illinois en Indiana. Daarbij ontstond een schadespoor van 469 kilometer.

De afgelopen jaren werden de centra van Salt Lake City, Oklahoma City, Miami, Nashville en Fort Worth getroffen.

Actuele noodwaarschuwingen Verenigde Staten